Waarom slapen sommige kindjes perfect om 19:00, en kunnen anderen door tot 23:00 zonder aarzelen? Hoe komt het dat er zulke verschillen zijn in biologisch ritme tussen kinderen en mensen onderling? Ik leg drie belangrijke redenen uit.

Verschillende ritmes

Niemand zal ontkennen dat volwassenen andere ritmes hebben. We kennen allemaal mensen die voor hun plezier bij dag en dauw opstaan, en mensen die om acht uur ’s avonds pas tot leven komen.

Allereerst zijn deze ritmes deels afhankelijk van de cultuur waar je in leeft. In zuidelijker landen, is het volstrekt normaal om vroeg je dag te beginnen, een siësta te houden en in de loop van de avond pas te gaan eten.

Mocht je wel eens in Italië geweest zijn, dan weet je dat veel restaurants pas om 19:00 uur ’s avonds open gaan – daar waar we hier vaak het avondeten al achter de kiezen hebben.

Allereerst speelt cultuur en klimaat dus mee. Maar er is nog iets interessants waarom mensen verschillende biologische ritmes hebben.

Jager-verzamelaars: slapen is dodelijk

We kunnen het ons bijna niet voorstellen, maar slapen is een kwetsbare en gevaarlijke aangelegenheid. Als je geen sloten en dikke deuren hebt, val je al snel ten prooi aan roofdieren en misdadigers die het minder goed met je voor hebben.

In 2017 werd er een interessant onderzoek1 gepubliceerd waarbij onderzoek werd gedaan naar het slaappatroon in een jager-verzamelaarstam in Tanzania.

Hierbij werd door middel van actigrafie werd bijgehouden hoeveel de leden van de stam sliepen. Hieruit bleek het volgende:

“De leden van de stam waren slechts 18 minuten tegelijkertijd in slaap in totaal over 20 dagen van observatie.”

Mensen hadden verschillende biologische ritmes, die afhankelijk waren van leeftijd. Het verschil in biologische ritmes, zorgt ervoor dat de groep ten alle tijden beschermd is.

Ander onderzoek2 laat zien dat dit ook gebeurt in kleinere groepen: er wordt gezorgd dat er altijd iemand wakker is. , waarbij in kleinere groepen altijd iemand actief de wacht houdt.

Het is dus aannemelijk dat het hebben van verschillende biologische ritmes, ervoor zorgt dat mensen een veel grotere kans op overleven hebben.

Helpende handen

Een ander verhaal is van Dr. Meredith Small, hoogleraar antropologie aan de Cornell University. Ze schreef diverse boeken over de invloed van cultuur op het ouderschap.

Zij deelde het verhaal van een traditionele Mohawk familie. In deze familie was een pasgeboren baby aanwezig. De moeder voedde haar baby gedurende de hele nacht en sliep samen met de baby. Maar als haar kind wakker werd, was er iemand anders die rondliep met de baby.

De baby werd dan weer teruggebracht naar de moeder als hij weer moest slapen of voeden.

Dit is voor ons in onze cultuur helaas ondenkbaar. Maar andere culturen laten deze wijze van zorg van een hele familie zien, waarbij de moeder en de baby beiden worden verzorgd en ontzorgd.

Biologisch nut

Deze en andere onderzoeken laten zien hoe nuttig variatie in het biologische ritme is. Het beschermd een hele stam tegen vijandigheden, en het zorgt ervoor dat iedereen gedurende zíjn slaaptijd tot rust kan komen.

Ook nu zien we hier soms nog het nut van. Er zijn beroepen die vooral ’s avonds en ’s nachts worden uitgevoerd. Waar sommige mensen dit absoluut niet zouden kunnen, zijn er ook velen die dit wel zonder moeite uitvoeren.

8 uur slaap

Eerder schreef ik al dat het vroeger normaal was om in verschillende blokken te slapen: polyfasische slaap. Dit zie je nog steeds terug in jonge kinderen, waarbij ze soms twee uur lang wakker zijn in de nacht. Je vindt het artikel hier.

Het nut van de ‘acht uur aaneengeregen’ slaap vindt oorsprong in de industriële revolutie. In deze periode was het van groot belang dat mensen langere periode konden slapen, zodat ze daarna 12 uur lang in de fabrieken konden werken.

Maar biologisch gezien is dit mogelijk een zeer ongunstige manier van slapen. Onze jonge kindjes zijn nog zo instinctief, dat ze vanzelf in hun eigen biologische ritme glijden. Geen wonder dat niet alle kinderen om 19:00 diep in slaap vallen.

Wil je weten wat jouw kindje is? Grote kans dat je het terugziet in jou of je partner: hoe je kindje slaapt, is voor een groot deel genetisch.

 

1 Samson DR, Crittenden AN, Mabulla IA, Mabulla AZP, Nunn CL. 2017. Chronotype variation drives night-timesentinel-like behaviour in hunter – gatherers. Proc. R. Soc. B 284: 20170967. http://dx.doi.org/10.1098/rspb.2017.0967

2 Yetish G, Kaplan H, Gurven M, Wood B, Pontzer H, Manger PR, Wilson C, McGregor R, Siegel JM. 2015 Natural sleep and its seasonal variations in three pre-industrial societies. Curr. Biol. 25, 1– 7. (doi:10. 1016/j.cub.2015.09.046)