Babyboeken over schema’s, routines en do’s en don’ts: ze kunnen je als moeder flink onzeker maken. Als kersverse ouder ben je op zoek naar houvast, naar een handleiding van je baby. En bovenal ben je op zoek naar goedkeuring, naar de bevestiging dat je het goed doet. En dat is nou net het probleem met boeken over routines en schema’s: ze laten je vooral achter met een schuldgevoel. 

De afgelopen weken had ik het genoegen om een aantal boeken te lezen over hoe baby’s leren slapen. Deze boeken (zie onderaan voor de lijst gelezen boeken) stonden vol met adviezen over hoe je een baby kon laten doorslapen in slechts een week tijd. Ondanks dat mijn zoontje nu twee jaar is, lieten deze boeken me achter met één overheersend gevoel: het gevoel te hebben gefaald.

Dit is geen verrassing, al eerder schreef ik dat er een relatie is gevonden tussen het lezen van babyboeken met schema’s en routines en postnatale depressies. Wat me verraste is dat de boeken twee jaar later nog steeds de macht hadden me met een ellendig gevoel achter te laten.

Een slechte slaper creëer je zelf

De boodschap in de beide boeken kwam ongeveer op deze samenvatting neer: een goede slaper creëer je zelf. Een slechte slaper… ook. Verkeerde slaapassociaties, aan de borst in slaap laten vallen, je kleintje niet wakker in bed leggen: het zijn allemaal oorzaken van een slecht slapende baby.

Maar hoezeer ik ook geloof in de kracht van een duidelijke routine rond bedtijd, hoe je kind vervolgens slaapt is niet veel meer beïnvloedbaar dan wanneer je kind gaat lopen. Want slapen (en dan vooral doorslapen) is een ontwikkeling die je kind zelf doormaakt, op een leeftijd wanneer hij er klaar voor is.

Doorslapen is gekoppeld aan zóveel meer dan enkel en alleen of je een strak schema aanhoudt. Al eerder schreef ik dat uit onderzoek van de Swansea University in Engeland blijkt dat het niet uitmaakte of je kind aan de borst in slaapt valt of de fles krijgt: kinderen worden net zo vaak wakker ’s nachts. En dit onderzoek werd uitgevoerd onder baby’s van 6 tot 12 maanden, niet de pasgeborenen.

En dat terwijl de boeken die ik de laatste tijd las bol stonden van adviezen over ‘slaap coaching vanaf zes maanden, want dan kan je kind leren doorslapen’.

Elke baby slaapt anders

Ken je een volwassene die zijn kussen raakt en slaapt? En ken je er ook één die nacht na nacht wakker ligt te woelen? Ken je een slaper die op 6 uur per nacht fris en fruitig rondloopt? En ken je er één die met 8.5 uur slaap rondloopt als een zombie? Of iemand die goed slaapt na zes bakken koffie ’s avonds, terwijl een ander dan een nacht lang rond rent van de cafeïne? En ken je er ook één die doorslaapt als het huis om hem heen instort, terwijl de ander rechtop zit als er buiten een vogel rondhupt? En iemand die zweert bij op zijn rug slapen, terwijl een ander onmogelijk in slaap komt op zijn rug?

Vast wel. Want slapen, dat doen we allemaal anders. En zoveel als wij verschillen, zoveel verschillen onze kinderen in hoe ze slapen.

Het gevaar van boeken over hoe je een baby kan leren doorslapen, is dat ze voorbij gaan aan dat er nou eenmaal lichte en diepe slapers zijn. Slapers die blokken van 10 uur maken, en slapers die na een uurtje of wat weer trek en dorst hebben. En alle slaaptechnieken die er zijn, kunnen niet veranderen 1) of je baby er qua ontwikkeling al aan toe is om door te slapen en 2) dát je baby doorslaapt in z’n eentje op zijn kamer.

>> Lees ook: waarom iedereen een baby lijkt te hebben die doorslaapt <<

De haren uit je hoofd

De kans bestaat dat je na het lezen van zo’n boek je haren uit je hoofd trekt. Je doet het verdikkeme allemaal fout en daarom slaapt je baby zo slecht! Als je maar dit of dat had gedaan, dan zou je nu niet zitten met dit probleem. Maar weet je? Baby’s en peuters slapen vaak niet door. Er zijn talloze onderzoeken die laten zien dat baby’s veel vaker wakker worden dan we in onze samenleving verwachten èn hulp van hun ouders nodig hebben om weer door te slapen.

Baby’s kunnen nog niet hun eigen emoties reguleren. Als een baby wakker wordt in paniek na een slechte droom, kan hij niet zichzelf kalmeren. Wordt hij wakker omdat hij het koud of warm heeft, dan kan hij niet een dekentje goed trekken. Baby’s hebben hun ouders nodig, een steun van buitenaf die hun vertelt dat de wereld nog goed is en alles klopt.

Slaap coaching technieken om je baby te helpen

Maar goed, je hebt die 20 euro uitgegeven aan zo’n boek, dan moet je het gebruiken ook. Dus nadat je de eerste 200 pagina’s hebt doorgeworsteld en je schuldgevoel zwaar op je drukt, kom je bij de oplossingen aan. Want een schuldgevoel, dat krijg je heus. Wat dacht je van: ‘een baby die niet voldoende slaapt, loopt een (grote) ontwikkelingsachterstand op’. Welke moeder is daar ongevoelig voor, na maanden slaapgebrek? Als je daarna leest dat het ‘normaal’ is om 12 uur ononderbroken te slapen in een nacht, dan lijken jouw opgebroken nachten van 10 uur ineens erg weinig.

Je komt bij de oplossingen aan. Oplossingen voor een vermeend slaapprobleem (alle baby’s die niet doorslapen na zes maanden hebben een slaapprobleem, aldus deze boeken), want onderzoeken wijzen uit dat het helemaal geen slaapprobleem is, maar een probleem in de verwachtingen van ons als ouders.

(En natuurlijk bedenkt iemand een probleem als er geld kan worden verdient aan oplossingen. Makkelijk verdienen, toch? Je neemt iets dat natuurlijk is, zegt dat het problematisch is en gaat er vervolgens geld aan verdienen omdat je oplossingen biedt.)

Je leest die oplossingen. “Bij elke methode zullen er tranen vloeien”. Maar ja, daar krijg je een vrolijk kind en een gezonde ontwikkeling voor terug, belooft het boek. Om maar niet te spreken over die nacht slaap waar je al maanden zelf naar verlangt.

Dus hoppa, baby in de slaapzak, een slaapliedje zingen en gaan! Er zijn zat methodes om te volgen, maar allemaal zijn er tranen bij betrokken. Doel van het boek is namelijk om je baby wakker en alleen in zijn kamertje in slaap te laten vallen. Het doel van jouw hormonen die dan door je lichaam racen is om je dichtbij je baby te laten blijven. En het doel van de tranen van je baby? Die zijn om jou te laten zien en horen dat er iets mis is, dat je baby iets mist: jouw aanwezigheid.

Doorzetten maar

Alles is gereed. Andere kinderen zijn ingelicht (“Ja, liefje, we laten iemand niet alleen huilen, maar nu wel, want dit moet wel”), buren hebben een briefje door de brievenbus gekregen (“Sorry, onze baby leert slapen”) en je hebt een fles wijn klaar staan om je succes te vieren – of je verdriet te verdrinken. En daar komen de eerste tranen, zachtjes en snikkend. Tot je baby doorheeft dat je er niet bent om hem vast te houden en hem te troosten, dan wordt het al snel krijsen.

Avond één duurt het bijna 2 uur. Avond twee kan je na anderhalf uur opgelucht ademhalen. Het boek waarschuwt ook al voor de derde avond: ‘de derde avond is het zwaarst. Het voelt alsof je geen vooruitgang boekt, en je baby zal weer langer volhouden’, en na 2 uur huilen zwicht je bijna.

Dan herinner je het stukje over peuters dat je las:

“Ik zie vaak peuters die hebben geleerd om over te geven tijdens bedtijd, bij gefaalde pogingen om het kind in slaap te laten huilen. Als je één van deze peuters hebt, moet je haar leren dat overgeven niet jouw aandacht of extra tijd oplevert. Dit is moeilijk, maar het moet gedaan om het overgeven tegen te gaan. De manier om dit te bereiken, is door het bed overgeef-proof te maken.” (Gevolgd door instructies om het bedje kots-proof te maken. Uit: Save our sleep – Tizzy Hall)

Mijn hemel, dat is horror! Daar wil je niet eindigen toch? Dus doorzetten maar, zodat jouw baby leert dat huilen niks oplost. Avond aan avond.

Je kan alleen maar falen

Als je baby huilt, is jouw lichaam geprogrammeerd om te reageren. Wanneer je baby huilt, schiet je stresshormoon omhoog. Klamme handen, kloppend hart, en alles in je wil naar je kleintje rennen om te helpen. Alles in je wil reageren op je baby die je nodig heeft. Die kleine, lieve, hulpeloze baby die zich aan je vast wil klampen. Die kleine baby die jou ziet als anker, als veilige rustplaats in de wereld.

Er zijn veel ouders die misselijk van schuldgevoel zo’n slaapcoaching techniek proberen, want nu zouden ze hun kind tekort doen omdat hij te weinig slaapt. Die zich nog schuldiger voelen na avond aan avond hun baby te horen huilen. En die zich vervolgens een mislukking voelen als ze ’toegeven’ of ‘zwichten’, en hun baby bij zich pakken, tegen zich aan trekken en knuffelen. (Serieus, schuldgevoel als je je baby knuffelt?! Hoe is het mogelijk dat we dat kennen in deze samenleving?)

>> Lees ook: waarom een baby niet kan manipuleren <<

Dus flikker die boeken maar weg

Dus lieve, lieve mama. Smijt die boeken in de vuilnisbak. Zonde van je twintig euro, maar gooi ze weg. Je hoeft je niet schuldig te voelen als je je baby dichtbij je houdt. Je hoeft je niet onzeker te voelen als je dreumes van 18 maanden oud nog regelmatig wakker wordt en jou nodig heeft om in slaap te vallen. Je doet je baby niet tekort als je hem niet ‘leert’ om zelf in slaap te vallen.

Er zijn hele volksstammen die samen slapen met hun kinderen en baby’s. Denk je dat die mensen tot hun twintigste niet alleen in slaap kunnen vallen? Dat ze altijd een borst in hun mond nodig hebben om in slaap te dommelen? Dat komt ècht wel vanzelf. Sterker nog: je kind zal vanzelf die afstand willen nemen.

Laat jezelf niet wijsmaken dat er maar één weg naar Rome (of dromenland) is. Kijk naar je baby, niet in een boek. Natuurlijk zijn er baby’s die beter alleen in slaap vallen. Dan ben je óók geen slechte moeder, dan heb je gewoon een baby die dat kan. Net zo divers als de slaaprituelen en slaappatronen van volwassenen, zijn die van onze baby’s en kinderen.

Kijk maar naar je kind. Dan doe je het beter dan wanneer je wetten en regels uit een boek toepast. Dat slapen ontwikkelt zich vanzelf en je hoeft heus niet mee op kamers met je 18 jaar oude zoon die nog altijd in slaap valt met een borst in zijn mond.

Dus hoppa. Open die container en kiep die boeken er in. Knuffel je baby, volg je moedergevoel. Dan zit je altijd goed.

Meer lezen over slaap en de ontwikkeling daarvan?

Gelezen boeken die slaaptraining en slaap coaching beschrijven
  • The Happy Sleeper – Heather Turgeon, Julie Wright
  • Solve Your Child’s Sleep Problems – Richard Ferber
  • Happiest baby on the block – Harvey Karp
  • Baby in een droomritme – Stephanie Lampe
  • Slaap! Hoe je baby van 0-12 maanden doorslaapt – Susanne Willekes
  • Weebeedreaming.com – Pam Edwards
  • Save our sleep – Tizzy Hall
  • Healthy Sleep Habits, Happy Child – Marc Weissbluth