Baby’s horen, volgens onze cultuur, snel door te slapen. Het kan dan ook een schok zijn als je bij de slaapperiode rond 18 maanden aankomt. Maar ook deze slaap-dip is een normale ontwikkeling voor een dreumes. Dus daarom een uitleg: waarom je dreumes om vijf uur ’s morgens wakker is, en wèèr weigert om door te slapen.

Heb je het al meegemaakt? Zo’n nacht dat je baby van zeven ’s avonds tot zeven ’s morgens sliep? Als je kleintje nu anderhalf is, waarschijnlijk wel. Heb je het nog niet meegemaakt? Ook dat is goed mogelijk: er zijn zat baby’s en dreumessen die nog regelmatig wakker worden voor een voeding of een knuffel. Tot minstens 2.5 jaar is het heel normaal om ’s nachts wakker te worden – en ook daarna nog.

Over het algemeen zal je merken dat je kind langere blokken slaapt in de nacht. Niet meer een uurtje of twee per keer, maar gewoon tussen de vijf tot tien uur slaap zonder dat jouw hulp nodig is om weer in slaap te vallen. Slaap je samen, dan zal je misschien merken dat je kleintje ’s nachts nog wakker wordt om te controleren of je in de buurt bent, maar daarna zelf weer in slaap valt.

De eerste anderhalf jaar

Ontwikkeling van het slapen in de eerste twee jaar

Ik heb al eerder uitgebreid geschreven over hoe de slaap zich ontwikkelt in het eerste jaar. Dat kun je teruglezen in ‘Hoe echte baby’s slapen in het eerste jaar‘. In de grafiek zie je dat de slaap zich met ups en downs ontwikkelt. Na twaalf maanden kom je in rustiger vaarwater.

De dalen in het eerste jaar zijn één-op-één terug te leiden naar ontwikkelingen in het brein en lichaam van je baby. Leren rollen, brabbelen, kruipen, lopen: alles heeft een weerslag op hoe je baby slaapt. Daarnaast kunnen baby’s slecht alleen zijn: ze zijn voor hun gevoel nog één met hun moeder, en alleen slapen alarmeert een baby om wakker te schrikken en zijn moeder te roepen.

Rond 8 tot 12 maanden zie je een dal, wat samenhangt met zowel lichamelijke als geestelijke ontwikkeling. Rond die tijd bereikt de verlatingsangst een piek. En daarna… begint je baby te snappen dat je ook nog bestaat als je even de deur uitgaat. Hij ontwikkelt zich nog steeds, maar doet even wat rustiger aan. Dit merk je direct aan het slaappatroon. Na een maand of twaalf à dertien zal je merken dat je baby rustiger en beter slaapt.

Slaap van een dreumes rond anderhalf jaar

Grote kans dat je dit niet leest omdat je graag wil terugblikken op een jaar van slaaptekort. De kans is groter dat je dit leest omdat je hier en nu een probleem hebt: je dreumes is ongeveer anderhalf jaar en slapen gaat… nou ja, dramatisch.

Allereerst weer wat cijfers, want het is altijd fijn om te weten dat je niet alleen bent, toch? Goed, komt ie!

  • Rond de tweede verjaardag wordt nog zo’n 55% van de peuters regelmatig wakker. Fijn toch? Jouw dreumes is niet een ‘probleemgeval’, maar valt onder de meerderheid. Vraag me niet waarom je er zo weinig over hoort. (Of wel, en dan schrijf ik er eens over. Laten we het houden op gezichtsverlies en het gevoel van persoonlijk falen als je kind nu nòg niet doorslaapt.)
  • Rond het eerste jaar heeft zo’n 50% van de kinderen hulp nodig van de ouders om weer in slaap te vallen. Dit percentage loopt op rond 18 maanden. Oftewel: rond anderhalf jaar hebben mèèr kinderen hulp nodig om weer te kalmeren en in slaap te vallen. Daarna loopt dit weer langzaam af.

Wat is er aan de hand?

Kort antwoord: heel erg veel. Lang antwoord? Dat gaat even met tussenkopjes, want heus waar: je kleintje heeft een hoop opties om uit te kiezen.

Tegenstrijdige gevoelens

Je dreumes heeft het zwaar. Hij kan lopen, hij heeft een mening en hij weet wat hij wil. Hij vecht om zijn eigen keuzes te kunnen maken – letterlijk. Aan de andere kant ben jij nog steeds zijn anker, zijn schuilplaats als het teveel wordt. En hij kan nog steeds niks zelf doen: niet zelf naar bed, niet zelf uit bed, niet zelf gaan eten, enzovoorts. Dus aan de ene kant wil hij alles zelf doen en ontdekken, aan de andere kant mag jij – als moeder – nog steeds niet heel ver weg.

Deze balans is voor ons al moeilijk te vinden, voor je dreumes is het helemaal lastig. Teveel vrijheid leidt tot onzekerheid (is ze er nog wel voor me?), maar te weinig vrijheid ook (ik mag ook nìks zelf). Dit touwtrekken om macht en autonomie is lastig voor jullie allebei, en kan ook zeker impact hebben op hoe je kleintje ’s nachts slaapt.

Helemaal als je kleintje nog in een ledikantje ligt waar hij niet zelf uit kan, kan dit zorgen voor strijd bij het naar bed gaan. Kijk of je hierin tegemoet kan komen door een peuterbedje of een vloerbed. Een vloerbed is de meest veilige optie en geeft je dreumes de vrijheid die hij nodig heeft. De voordelen leg ik hier verder uit.

Schermen en televisie voor bedtijd

Tja… In onze cultuur is het bijna niet te bedenken dat er kinderen zijn die géén televisie te kijken. ’s Avonds zijn juist die leuke kinderprogramma’s (Sesamstraat) en laten we eerlijk wezen: na een lange dag is het heer-lijk rustig om even geen gejammer te horen van je vermoeide dreumes.

Toch is het één van de belangrijkste redenen waarom slapen moeite kost. In het kort een toelichting:

’s Morgens, als de zon opkomt, zit er veel ‘blauw licht’ in. Blauw licht zorgt ervoor dat je wakker wordt en alert bent. Gedurende de dag wordt het licht steeds warmer: er komt rood licht in. Dit rode licht stimuleert de aanmaak van onder andere het slaaphormoon melatonine.

In schermen zit veel blauw licht. Kort gezegd: je blokkeert de aanmaak van melatonine als je je dreumes vlak voor bedtijd (zo’n twee uur voor bedtijd) nog naar een scherm laat kijken.

Tel daarbij op hoeveel prikkels je kind te verwerken krijgt van een scherm, en het is geen wonder dat de hersenen op volle toeren werken als je hem in bed legt om te laten slapen.

Probeer dus de tv, ipad of telefoon uit te laten in de twee uur voor bedtijd, en je zal merken dat dit een positief effect heeft op hoe je kleintje inslaapt.

Verlichting in de avond

Anders dan gloeilampen, bevatten ledlampen veel wit/blauw licht. Dit licht remt de aanmaak van het stofje melatonine, dat ervoor zorgt dat je slaperig wordt. Probeer daarom het gebruik van licht te minderen. Steek vaker kaarsen aan als je gaat eten, dim het licht in de badkamer en kijk of je een rode ledlamp in de slaapkamer kan hangen: rood licht blokkeert de aanmaak van het kostbare hormoon minimaal tot niet.

Daarnaast staat de kamer van een dreumes ook vol met (kleine) lichtbronnen. Een nachtlampje of het lampje van de babyfoon verspreiden vaak een wit of groen licht. Een lantaarnpaal voor het raam zorgt ook voor een verstoring van de nacht. Kijk of je de lichten kan beperken of helemaal kan buitensluiten.

Heeft je kind last van nachtmerries en wil je toch graag een lampje gebruiken? Kies dan voor een rood lampje, dit heeft de minste impact op de slaap.

>> Lees ook: de invloed van verlichting op de slaap van je kind <<

Nachtmerries en angsten

Rond een maand of achttien beginnen ook nachtmerries. Verlatingsangst was al een bekende, maar door de dag heen doet een dreumes ook andere ervaringen op die angsten kunnen veroorzaken. Probeer te kijken wat er overdag gebeurt, en probeer of dingen die hem angst inboezemen verminderd kunnen worden. Hiermee voorkom je dat je dreumes – die alles in zijn slaap verwerkt – huilend en angstig wakker wordt.

Helaas is een veel gehoord advies dat je je kind maar moet laten huilen als hij ’s nachts wakker wordt. Hij zou tenslotte al goed moeten doorslapen en alleen moeten slapen. Je kind laten huilen als hij angstig wakker wordt, is géén oplossing. Je leert hiermee alleen dat de nachten inderdaad eng en eenzaam zijn. Het is beter om hem gerust te stellen en hem het gevoel van veiligheid te bieden dat hij zo hard nodig heeft. Dat betaalt zich later uit, echt waar. Vind je dat lastig? Zoek een manier die jouw nacht zo min mogelijk onderbreekt. Leg een matras in de kamer van je dreumes en blijf in de buurt, slaap samen, wat dan ook.

Je baby laten huilen in de nacht is nooit een oplossing voor wat voor probleem dan ook. Het creëert alleen maar een gevoel van angst en onveiligheid.

>> Lees ook: Mama, wordt eens wakker alsjeblieft? <<

Grote veranderingen

Naast alle bovenstaande redenen, kan een dreumes ook slechter slapen door allerlei veranderingen. Er kan een broertje of zusje komen (of al zijn), wat zijn hele leven op zijn kop gooit.

Daarnaast verandert het dieet van een dreumes vaak. Hij mag met 18 maanden bijna alles eten, en zal dus ook met de pot mee-eten. Misschien zal hij hier en daar een snoepje krijgen, koekjes worden wat normaler, enzovoorts. Al deze veranderingen hebben ook impact op slaap. Het voedsel wordt wat vetter, zoeter en bevat vaak meer toevoegingen, die allemaal een verandering meebrengen. Ook kunnen sommige voedingswaren impact hebben op zijn darmen, zoals boerenkool, andijvie of ui. Kramp in de nacht komt dus nu nog steeds voor.

Waarschijnlijk is het nu ook zover dat je soms een avondje weg bent en er misschien oppas komt. Je dreumes is ook mobieler, en kan gemakkelijker mee op visite en houdt het langer vol. Al deze nieuwe mensen en nieuwe indrukken worden ’s nachts verwerkt. Het hoeft niet perse voor een slechtere nacht te zorgen, maar het zorgt wel voor meer wakker worden en meer angst of prikkelverwerking.

Misschien ben je nu ook begonnen met je dreumes op een potje zetten. Ook deze verandering heeft voor je kleintje nogal wat impact.

Alles bij elkaar zijn er een hoop veranderingen die mogelijk zijn weerslag hebben op de nacht.

Straf

Als laatste wil ik graag ook even het fenomeen ‘straf’ benoemen. Een dreumes vecht voor zelfstandigheid, hij is een kleine onderzoeker. Hij probeert veel nieuwe dingen uit, waardoor soms ook dingen stuk gaan. Hij is ook druk bezig met grenzen testen.

Rond deze leeftijd wordt het normaal geacht om je dreumes te gaan straffen. Time-outs, een tik op de vingers en geschreeuwde woorden zullen nu vaker kunnen voorkomen. Deze oplossingen zijn vaak niet constructief en zullen een gevoel van onveiligheid geven aan je alles testende dreumes.

Deze manier van omgaan met je dreumes geven hem het gevoel geen verbondenheid meer met je te hebben. De gevolgen kunnen zich uiten in angstig gedrag, huilen en hangen aan jou. Het zal geen wonder zijn dat ook dit grote gevolgen kan hebben voor hoe je kleintje ’s nachts slaapt.

Het is belangrijk het volgende te onthouden:

  1. Je dreumes is een kleine onderzoeker. Alles wat hij doet, is puur het bekijken van zijn omgeving en testen hoe deze in elkaar zit. En ja, jij hoort ook bij die omgeving, dus jouw reactie wordt ook uitvoerig getest.
  2. Je dreumes kan nog niet manipuleren. Hij doet dingen niet om jou te manipuleren, maar uit nieuwsgierigheid en om te leren. Help hem daarbij in plaats van hem afstraffen.
  3. Hij doet zijn allerbeste best. Hij is 18 maanden. Je kleintje is geen slecht kind dat in je gezin is gekomen om jou stapelgek te maken en je huis af te breken. Hij is 18 maanden en wil niets liever dan samen met jou alles ontdekken.

Hoe de interactie met jou overdag verloopt, heeft impact op hoe hij de nachten slaapt. Niet 100% natuurlijk – rond achttien maanden slaapt je dreumes waarschijnlijk gewoon slechter – maar alle factoren bij elkaar tellen op.

>> Lees ook: Waarom een time-out niet werkt <<

Dus… slapen rond 18 maanden?

Alle redenen samen verklaren een hoop. Baby’s hebben rond achttien maanden nog een dip in hoe vaak ze ’s nachts wakker worden en hoeveel hulp ze nodig hebben om weer in slaap te vallen. 

Zit je kleintje dus om 5 uur recht op in bed? Wordt hij steevast om 1 uur weer wakker voor een voeding? Het hoort erbij.

Toch hoef je niet werkeloos toe te blijven kijken. Hoe ouder je kindje wordt, hoe makkelijker het slapen ook te sturen is, als je goed naar je kindje blijft kijken. Slapen is een proces van 24 uur en afhankelijk van verschillende radartjes, maar ook van omgeving. Omdat ik weet hoe donker en vermoeiend de nachten en dagen kunnen zijn als je kindje niet goed slaapt, is er de online cursus Beter Slapen Vanuit Verbinding.

In die online cursus leer je precies welke radartjes er zijn, hoe je ze kan beïnvloeden en wat je kan doen voor meer rust en slaap. Je leest er alles over op deze pagina: Online cursus Beter Slapen Vanuit Verbinding.

Dus ben je toe aan verbeteringen, zonder je kindje te laten huilen? Neem dan een kijkje bij de online cursus, de kans is groot dat je daarna het slapen van jou en je kindje in de basis kan verbeteren!