Rond een sprongetje slapen de meeste baby’s slechter. Maar hoe kan het dat een baby heel slecht slaapt als hij nieuwe vaardigheden aanleert? Dat heeft meerdere redenen. En ook niet onbelangrijk: hoe overleef je deze vermoeiende periodes?
Wie ooit het boek ‘Oei, ik groei’* in handen heeft gehad, weet dat elk hoofdstuk een onderdeel heeft met hetzelfde zinnetje. De vraag is: ‘Slaapt hij slechter?’ en daarna een korte uitleg hoe je merkt dat je kind slechter slaapt (ja, heus. Alsof we zelf niet weten dat we meer op koffie dan op slaap overleven).
Ja ja, oplettende moeder. De sprongetjes zoals beschreven in Oei ik Groei zijn niet wetenschappelijk bewezen. Wat wél wetenschappelijk bewezen is, is dat kindjes in sprongetjes ontwikkelen – in welke week dat ook is en welke vaardigheden dat dan ook zijn. Onderzoek laat helder zien dat kindjes slechter slapen als ze zich nieuwe vaardigheden eigen maken. Zo, hebben we dat ook uit de lucht ;).
In het Engelstalige deel van de wereld is het hele idee van de sprongetjes minder ingeburgerd, maar hebben ze wel de zogenaamde ‘sleep regressions‘, oftewel: slaap achteruitgang. Toevallig vallen die nèt samen met de sprongetjes zoals wij die kennen uit Oei, ik groei!
Kinderen slapen slechter rond een sprongetje
Het is duidelijk: kinderen slapen doorgaans slechter tijdens een sprongetje. Mijn dochtertje sliep altijd goed door, behalve als ze in een sprongetje zat. Dan maakte ze een compleet drama als ze overdag naar bed moest, en ’s avonds zaten we soms uren naast haar bedje tot ze sliep.
Mijn zoontje was een heel andere slaper dan zij, en volgde precies de curve zoals beschreven in ‘hoe echte baby’s slapen in het eerste jaar‘: met ups en downs (maar dan wel meer downs dan ups). Rond sprongetjes sliep hij nog slechter en werd hij soms elke drie kwartier wakker, dag en nacht.
Veel meer ouders merken de verandering in slaap rond een sprong. Niet voor niks staan er veel ervaringsverhalen in het boek ‘Oei, ik groei’. Als je google raadpleegt over ‘sleep regressions babies’ zal je merken dat internet bomvol klaagzangen staat van moeders die geen oog meer dicht doen.
Maar wát zorgt er nou eigenlijk voor dat kinderen zo dra-ma-tisch slapen rond een sprongetje? En wat kan je er aan doen?
Wat gebeurt er rond een sprongetje
Tijdens een sprongetje gebeuren er drie dingen in het lichaam van je baby.
Allereerst maken de hersenen een flinke ontwikkeling door. Nieuwe connecties worden gelegd, oude connecties worden verwijderd. De hersenen leggen opeens nieuwe verbanden en verwerken informatie op een nieuwe manier.
Daarnaast kunnen de hersenen opeens ledematen (beter) aansturen. Waar een kindje eerst alleen je hand kan volgen met de ogen en geen diepte ziet, kan hij na een sprongetje opeens diepte zien en gericht ergens naar grijpen. Zijn lichaam kan hij dus opeens op een andere manier gebruiken dan ervoor.
Als laatste groeit een baby in schokken. Hij wordt niet elke dag 0,001 mm langer, maar groeit soms zomaar een halve centimeter in twee dagen, en daarna weer een tijdje niet.
Waarom heeft een sprongetje zo’n invloed op hoe een baby slaapt
Tijdens een sprongetje is alles wat je baby voelt en ervaart weer nieuw. Een heleboel connecties worden nieuw aangemaakt in de hersenen, waardoor er mentale chaos ontstaat. Het groeien van hun hersenen en het maken van alle nieuwe connecties, maken het haast onmogelijk voor je kleintje om in slaap te vallen (ga maar eens na als je zelf aan het piekeren bent ’s nachts: je hoofd blijft maar malen).
Daarnaast slapen ze minder makkelijk door. Doordat de hersenen constant aan het werk zijn, slaapt je kindje veel lichter. Hij wordt daardoor snel en makkelijk wakker: er hoeft maar een kleine verandering of een klein geluid te zijn en hij zit rechtop in bed.
Ook gaat elke sprong gepaard met een enorme onzekerheid. En een baby lost onzekerheid maar op één manier op: zo dicht mogelijk bij zijn moeder blijven. Middenin de sprong wil hij het allerliefste dichtbij je zijn. Dus probeer je weg te sluipen bij je slapende baby? Dikke kans dat hij het binnen tien minuten doorheeft en het op een krijsen zet.
En als laatste: een sprongetje doorkomen – oftewel groeien – vraagt om calorieën. De hersenen groeien letterlijk als kool er wordt extra energie verbruikt. Geen wonder dat je kleintje ook extra (nacht)voedingen vraagt.
>> Lees ook: Helpt een fles kunstvoeding om je baby door te laten slapen? <<
Hoe kan je je baby helpen als hij slechter slaapt
Helaas is er geen magische truc die ervoor zorgt dat je kleintje weer doorslaapt. Hij heeft het namelijk ongelofelijk zwaar. Als hij slaapt, blijven zijn hoofdje en zijn lijfje doorgaan met ontwikkelen. Hij heeft extra calorieën nodig, zoekt liefde, zekerheid en geruststelling – en dat allemaal bij jou.
Het beste wat je kan doen, is er voor je kleintje zijn. Hij heeft je geborgenheid en geruststelling nodig, dus kijk hoe je hem die kan geven. Op die manier komen jullie allebei aan wat slaap toe.
Tijdens één van de sprongetjes schoot ons zoontje telkens wakker als ik weg probeerde te sluipen. Het leek alsof alle alarmbellen afgingen in zijn lijfje als ik me bewoog om even alleen te liggen. Uiteindelijk legden we een matras naast zijn vloerbed op de grond zodat we dichtbij hem konden zijn en tussendoor konden slapen.
Er zijn nachten geweest dat hij bovenop mijn rug kroop, zijn hoofd tussen mijn schouderbladen nestelde en voor een uur diep in slaap viel. Ik geef direct toe: de nachten waren voor mij niet ideaal. Er waren dagen dat ik geen idee had hoe ik de volgende dag weer kon functioneren op mijn werk. Maar doordat we samen sliepen, kregen we in ieder geval allebei wat slaap.
Overdag kan het helpen om je baby (weer) in een draagdoek bij je te houden. Door het contact, het wiegen en de geruststelling van jouw aanwezigheid, is de kans groot dat hij bij tijd en wijle even indommelt. Het enige nadeel is dat je zelf waarschijnlijk niet echt kan gaan slapen als hij slaapt.
Daarnaast kan je ook overdag samen even gaan liggen. Door dichtbij hem te blijven tijdens zijn korte slaapjes overdag komen jullie allebei aan wat rust toe.
Kijk of je hulp kan krijgen
Een baby in een sprongetje is doodvermoeiend voor jou als ouder. Vooral de periode tussen de 8 tot 12 maanden kan slopend zijn, omdat deze zomaar een paar maanden door kan gaan. Er wordt echter allang verwacht dat je weer top functioneert: je bent tenslotte officieel ontzwangerd (als dat zou bestaan). Als je werkt, zal je merken dat er weinig begrip is voor je situatie.
>> Lees ook: Negen maanden ontzwangeren bestaat niet <<
Probeer daarom te kijken of je misschien een paar uurtjes vrij kan nemen – een uurtje minder werken per dag kan al een heel verschil maken.
Ook kan je met je partner overleggen of jullie deze periodes samen kunnen doen. Kijk of je de nachten kan opdelen in twee stukken. Je partner zorgt het eerste deel van de nacht voor je kleintje, en het tweede deel van de nacht slaap jij naast jullie kindje bijvoorbeeld. Misschien kan je ’s morgens dan nog een uurtje slapen terwijl je partner opstaat met de baby.
Je baby alleen laten als hij huilt
Als je baby ’te aanhankelijk’ wordt, zal je vaak het advies krijgen hem in slaap te laten huilen. Of, netter gezegd: ‘je moet hem leren zelf in slaap te vallen’. Dit is echter grote onzin.
Rond sprongetjes staat de wereld van je kleintje op z’n kop. Alles is vreemd, nieuw en anders, behalve jij. Een baby heeft je geruststelling en je aanwezigheid heel hard nodig in deze periodes. Door hem aandacht en liefde te geven verwen je hem niet, maar geef je hem simpelweg wat hij nodig heeft.
Er wordt veel gedacht dat een baby, zeker vanaf een maand of zes, je gewoon aan het manipuleren is met z’n gehuil. Dit is niet waar. Een baby kan je niet manipuleren. Zijn huilen is zijn enige manier om te communiceren en te zeggen dat hij niet lekker in z’n vel zit.
Negeer je dit huilen, dan versterk je het gevoel van onveiligheid. Kijk hoe je er voor je baby kan zijn, hoe je aan zijn behoefte aan veiligheid tegemoet kan komen. Baby’s en kinderen waarvan de ouders goed en liefdevol reageren op de hulpvraag, groeien op tot kinderen die goed met hun eigen emoties kunnen omgaan en zelfverzekerd in de wereld staan.
Dus pak je kleintje op, knuffel hem, vertel hem dat het zwaar is voor jullie allebei. Mompel in z’n oortje, streel in z’n nekje, kus z’n neusje: alles komt goed. Je doet niks verkeerd als je er voor hem bent. Dat sprongetje gaat weer voorbij – ook al voelt het alsof het nooit meer goed komt. Deze vermoeidheid gaat weer voorbij, maar het gevoel van geborgenheid die je hem geeft, zal hij zich altijd herinneren.
>> Lees ook: Hoe echte baby’s slapen in het eerste jaar <<
Ik lees vaker berichten via Google, maar nooit plaats ik een reactie. Om de een of andere reden voel ik die behoefte hier wel. Niet omdat deze post zo uniek is maar juist omdat ik mij onbegrepen voel in alle verhalen op internet. Je post is mooi geschreven. En ook herkenbaar. Ik lees dit terwijl ik voor de vierde nacht beneden zit met mijn dochter van 4 weken. Met de angst dat het net zo’n hel wordt als bij de eerste (die sliep na 9 maanden voor het eerst een nacht door) probeer ik haar rust te geven zodat ze uitgerust is voor de volgende voeding. Een voeding die ik haar niet kan geven, wat ik ben haar vader. Dat is ook gelijk wat mij enigszins tegen de borst stuit aan jouw verhaal. Het gaat ervan uit dat de moeder degene is die het zwaar heeft. En dat de taken op haar rusten. In veel gevallen is doen vader en moeder het samen. Ze wisselen nachten en dagen af zodat ze beiden ergens een uurtje kunnen slapen. Ze zijn allebei moe en zitten allebei vol twijfel.
Ook ben ik er achter dat er geen antwoord is voor een kind dat niet wil slapen. Er zijn alleen een heleboel opties die je kunt proberen met de tegenstrijdigheid dat het vele proberen averechts werkt. Een aaneenschakeling van vicieuze cirkels als gevolg.
Hoe lastig het ook is blijf ik in die hagel van goede bedoelingen mijn gevoel volgen en stel mij gerust met de wetenschap dat ze gezond is en dat ik haar rust kan bieden.
Hey Chris,
Wat leuk en fijn om van je te horen!
In de afgelopen vier jaar is de site veel verder gegroeid dan ik ooit had durven dromen, en heb ik meer ouders mogen helpen dan ik had kunnen bedenken. Zo’n 95% van de moeders die ik help, doen de nachten helemaal alleen, bijvoorbeeld omdat ze borstvoeding geven. Het is slechts hier en daar dat ik hoor dat de vader überhaupt bereid is om mee te helpen. Veel vaker voeren deze moeders niet alleen met de maatschappelijke verwachtingen een strijd, maar ook met de vaders, die vinden dat het wel eens tijd wordt voor.. een eigen kamer, eigen bed, geen nachtvoedingen, etc.
Het zijn deze moeders die ook de veiligheid vinden om in de één-op-één coaching hun verhaal te doen en hun twijfels te delen over dat het niet zo gaat zoals ze hadden gehoopt.
De gedachte iets meer voor vaders te gaan doen, is een gedachte die al enige tijd sluimert. Op dit moment hoor ik echter veel vaker desinteresse van de partners, of zelfs afwijzing. Hoe ik dit in ga steken weet ik momenteel nog niet. Mijn primaire doelgroep zijn simpelweg borstvoedende, samenslapende moeders. Dat is niet bedoeld als belediging voor de vaders.
Ik heb een online cursus ontwikkelt, die doorgaans door moeders wordt gedaan. Tot nog toe is er echter altijd ook een vader geweest die mee heeft gedaan aan de cursus. Zij hebben het nog niet als vervelend ervaren dat ik doorgaans alleen met moeders werk.
Heb je een idee hoe je je meer aangesproken zou voelen door een site als deze? (Naast de naam veranderen ;))
Groeten Mildred
Wat mooi geschreven Mildred. Dank je wel. Wij herkennen ons helemaal in wat je schrijft. We krijgen vaak het advies van familie dat we Finn (4,5 maand) verwennen en hem moeten trainen om alleen in slaap te laten vallen. Of dat we teveel voeden. Daar geloven wij niet in. Vanaf de eerste week hebben we elke dag veel gewandeld en altijd in een draagdoek. Geen kinderwagen. Lekker buiten in de natuur zijn. Slapen overdag doet hij ook in de draagdoek. ‘s Nachts slaapt hij erg goed. Behalve zoals nu tijdens een sprongetje ;)
Als hij huilt in de draagdoek vlak voor het slapen dan zingen of neuriën we en is hij binnen enkele minuten in dromenland. Onze wandelingen stemmen we af op zijn 45-minuten slaapcyclus. Dat gaat perfect.
Borstvoeding doen we op verzoek. Veel wandelen en afwisselend dragen. Contact maken en vooral veel met hem spelen. Hij vindt aanrakingen en geluidjes erg leuk.
Wij geloven in borstvoeding en hebben wel een flesje geprobeerd maar bij de borst komt hij tot rust. Helemaal zen. Ik kan als vader in de nacht niet zoveel anders doen dan een luier verschonen. Ik zie dat het voor mijn vrouw zwaar is tijdens een sprongetje. Gelukkig hebben we tijdens de zwangerschap besloten dat ze een jaar niet hoeft te werken. Dat is een hele goede keuze geweest. Ik snap niet dat je van een vrouw kan verwachten dat ze in het eerste jaar ook nog werkt. En na zes weken al?? Heftig. In Zweden begrijpen ze dat toch beter. Wat ik als man kan doen is er voor mijn vrouw zijn. Steun geven en knuffelen. Bevestigen dat het zwaar is en dat ze het super goed doet en Finn gelukkig is met haar. Gelukkig vind ik luiers verschonen ook leuk :)
Het is onze eerste kind. Vooral het laatste stuk wat je schreef kwam binnen. Het komt goed. De vermoeidheid gaat voorbij. Het gevoel van nabijheid en geborgenheid blijft altijd. En wie wil dat nou niet?
Wij voelen ons gelukkig met hoe het tot nu toe gaat. Super mooie bad bevalling en halve lotus geboorte. Alles gaat goed. En nog geen inentingen gedaan. We twijfelen of we dat na zes maanden wel gaan doen. Dat vond ik ook een van de heftigste keuzes. Wat een beladen onderwerp en nul begrip van mensen om je heen.
Bedankt :) Je woorden helpen.
Koen & Mathilde
Hoi Koen en Mathilde,
Wat een fijne reactie! Goed om jouw kant te horen, en dat je luiers verschonen ook prima vindt ;). Ouders doen het inderdaad samen, en ik vind het altijd mooi om te lezen van vaders die net zo betrokken zijn als de moeder. Vaccineren is inderdaad een heel zwaar onderwerp en je ontkomt haast niet aan discussie en kritiek – welke keuze je ook maakt.
Mocht je ervoor kiezen om dat niet te doen, dan is het een grote aanrader het boek ‘Kinderspreekuur’ van Wolfgang Goebel in huis te hebben. Daarin worden alle kinderziektes behandeld en uitgelegd. Zo voel je je toch goed voorbereid, mocht je kindje eens een ziekte oplopen. Daarnaast kan het boek ‘U kunt veel meer dan u denkt van Hans Moolenburgh een mooie aanvulling zijn op de boekenplank.
Veel succes in de komende tijd, het vliegt echt voorbij.
Lieve groet, Mildred
Hoi Mildred,
Wat een fijn geschreven stuk. Dit geeft mij echt weer even moed. Onze dochter is nu 8 maanden oud en al bijna 8 weken lang zijn onze avonden en vaak ook nachten zwaar. Ze slaapt licht, wordt vaak wakker en wil alleen verder slapen in onze armen. Maar jouw blog geeft me hoop en de bevestiging dat we het goed doen: we zijn er voor haar, laten haar niet alleen.
Je schrijft dat de periode tussen 8 en 12 maanden zwaar kan zijn, omdat de sprong/ontwikkeling lang door zou kunnen gaan. Wat bedoel je daar precies mee? Ik heb daar nog niet eerder over gelezen.
Ik hoor het graag! En nogmaals dank voor je geruststellende woorden.
Liefs, Sanne